در علم پزشکی هرگاه زن و شوهری در سن باروری باشند، و ۱۲ ماه پس از ازدواج علی رغم انجام فعالیت جنسی طبیعی و بدون استفاده از روش های پیشگیری، بچه دار نشوند، می توان گفت یکی از زوجین نابارور و نازا است. نازایی به دو صورت ممکن است اتفاق بیفتد: در نازایی نوع اول هیچ گونه باروری اتفاق نیفتاده است و در نوع دوم قبلا یک بار حاملگی اتفاق افتاده است و دیگر زوجین قادر به بچه دار شدن، نمی باشند.
بسیاری از زوج هایی که به مراکز درمانی و متخصص زنان مراجعه می کنند، تعریف دقیقی از نازایی و ناباروری نداشته و خود را نازا می دانند. شایان ذکر است که روند باروری فرآیندی است که به احتمالات زیادی وابسته است، لذا در صورتی که خانمی در همان چند ماه اول روابط جنسی بارور نشده باشد، نمی توان بطور صریح گفت که یکی از آن ها نابارور است.
بدیهی است که دلایل نازایی همیشه مربوط به زنان نیست، بلکه فقط بعضی از آن ها مربوط به زنان است. مشکلاتی وجود دارد که مربوط به مردان و مشکلات دیگری وجود دارد که مربوط به هر دو زوجین می باشند.
برخی از دلایل نازایی زنان عبارتند از:
- اختلالات تخمدان: مشکلات تخمدان و اختلالات تخمک گذاری مثل تخمک های کم، تخمک های نامناسب و یا عدم تخمک گذاری می تواند باعث نازایی شود. همچنین وجود کیست در تخمدان می تواند باعث ناباروری شود.
- مشکلات رحمی: با اینکه مشکلات رحمی بیشتر باعث سقط جنین می شوند تا نازایی، اما می توانند در نازایی نیز موثر باشند.
- مشکلات لوله رحم: مشکلات لوله رحم از جمله بسته بودن لوله می تواند باعث نازایی شود.
- سرویکس: در صورتی که اختلالاتی در سرویکس یا همان دهانه رحم وجود داشته باشد، اسپرم زنده نخواهد ماند و منجر به نازایی خواهند شد.
همانطور که ذکر شد دلایل ناباروری می توانند مربوط به مردان باشند، که شایع ترین دلایل نازایی مردان عبارتند از:
- عدم نزول بیضه ها: عدم نزول بیضه هنگامی اتفاق می افتد که فرد نتواند بیضه را دراخل اسکروتوم احساس کند، که به اصطلاح بیضه داخل شکمی گفته می شود.
- انسداد مجرای منی: انسداد در مجرای مختلفی که اسپرم را از بیضه ها به آلت می رساند، می تواند سبب مشکلات عبور اسپرم گردد. انسداد مجرای منی نیز باعث عدم باروری می شود.
- مشکلات آلت تناسلی فرد از جمله هیپوسپادیازیس یا اپیسپادیاس
- سندروم داون
- عفونت پروستات
- انزال زودرس
- استفاده از برخی داروهای فشار خون، داروهای اعصاب، ضد افسردگی و یا داروهای شیمیایی
- مصرف الکل و یا دخانیات
